Precies een week geleden stelde Commissievoorzitter Ursula von der Leyen haar State of the Union voor. Ik heb goed geluisterd, de tekst nog eens grondig doorgenomen en het allemaal even laten bezinken.  Hier vindt u mijn reflecties.

2019-2023 een stresstest voor Europa

Er is in moeilijke omstandigheden hard gewerkt. Omstandigheden, die bij de start van deze legislatuur niemand had voorspeld. Ik som ze even op.

Totaal onverwacht en uit het niets dook het Covid-19-virus in december 2019 op en verraste de hele wereld. Het werd meteen een stresstest voor de gezondheidssector en het gezondheidspersoneel in het bijzonder. De pandemie legde het sociale en economische leven in heel Europa zo goed als stil. Sinds de financiële crisis was de nood aan concrete Europese hulp nooit zo groot geweest.

24 februari 2022: Wat sommigen hadden voorspeld en anderen in twijfel hadden getrokken, gebeurde toch. Rusland viel Oekraïne binnen. Naast het onnoemelijk leed en de hoge tol aan slachtoffers, de enorme schade aan infrastructuur en natuur, kwam in enkele weken een nooit geziene vluchtelingenstroom op gang. Op alle vlakken werd dit een stresstest voor onze Europese solidariteit en draagkracht.

De toen al stijgende energieprijzen werden door de oorlog én de noodzakelijke klimaattransitie verder de hoogte in gejaagd. Een stresstest voor de lage en lage-middeninkomens-gezinnen en kleine bedrijven in Europa.

En, alsof de ellende niet ophield, werden duizenden geconfronteerd met de verwoestende kracht van de natuur. Stormen, bosbranden en overstromingen betekenden ook op dit terrein een heuse stresstest voor de internationale en nationale hulpverleningsdiensten.

Elke keer opnieuw vroegen deze nieuwe problemen om aandacht. En telkens werd er naar Europa gekeken. Er is tegen deze achtergrond in het Europees Parlement en de Europese Commissie hard gewerkt. Niet alles is gegaan zoals verhoopt, maar uiteindelijk mogen we zeggen dat je op Europa kan rekenen.

Een stresstest voor mensen

Uiteindelijk gaat het altijd om mensen. Zij moeten vaak de grootste stresstest doorstaan. Velen lukt dit maar ook anno 2023 zijn er nog te veel mensen die deze uitdagingen moeten ondergaan. Zij worden geconfronteerd met een grote uitzichtloosheid, worden chronisch ziek of moeten verder leven met een burn-out. En wie elke ondersteuning mist, en niet meer in staat is de vicieuze cirkel van tegenslag te doorbreken, komt in armoede terecht. De dakloosheid is jammer genoeg het meest zichtbare van een grotere, verborgen, problematiek.

Daarom moet voor mij de focus van het beleid op mensen liggen. We moeten voorkomen dat mensen aan koopkracht verliezen, ziek worden of zonder sociale bescherming vallen.

Ik verwacht dat de Europese Commissie ook deze agenda vastpakt, te beginnen met een grondige evaluatie en verdere uitrol van de Europese Pijler van Sociale Rechten. Dat Europa zich inspant om de economische vrijheden op de interne markt veilig te stellen, vindt iedereen vanzelfsprekend. De bescherming en versterking van sociale rechten vraagt eenzelfde engagement. Ook dat is voor mij evident.

We hebben een veerkrachtige economie nodig die mensen respecteert en die werknemers afdoende beschermt. Of dit nu tegen blootstelling aan schadelijke stoffen is, of tegen uitbuiting en sociale dumping.

Ik hoop dat de komende maanden zorgen voor een afdoende bescherming van werknemers tegen blootstelling aan lood. Het zou een belangrijke stap vooruit zijn mocht tegen het einde van het jaar een akkoord worden bereikt om de platformwerkers te beschermen tegen willekeur en uitbuiting. Het Europees Platform voor de bestrijding van dakloosheid moet verder worden versterkt zodat de lidstaten hun strijd tegen dakloosheid doeltreffender kunnen aanpakken. Concrete initiatieven zoals de ondersteuning van housing first-projecten kunnen een belangrijke bijdrage leveren in de strijd tegen dakloosheid.

Ik kijk ook uit naar de Europese Top met de sociale partners in Hertoginnedal. Deze top staat tijdens het Belgisch Voorzitterschap op de agenda in het voorjaar van 2024. Een sterke Europese sociale dialoog is cruciaal in onze sociale markteconomie. Of zoals Ursula von der Leyen het in haar State of the Union formuleerde: “De sociale partners hebben de Europese Unie van vandaag mee vormgegeven, door vooruitgang en welvaart voor miljoenen mensen te brengen. Maar nu de wereld rondom ons sneller dan ooit tevoren aan het veranderen is, moeten de sociale partners opnieuw in het hart van onze toekomst staan."

Zorgen voor mensen is ook zorgen dat de gezondheid het uitgangspunt is van elke beleidsbeslissing.

Nieuw beleid mag de gezondheid nooit bedreigen, integendeel, het moet de gezondheid ten goede komen. Dit geldt vooral voor de schadelijke stoffen zoals hormoonverstoorders in consumptieproducten, de luchtkwaliteit, de aanpak van pesticiden, de zorg voor een gezonde bodem en goede waterkwaliteit, …  Nieuw beleid heeft ook oog voor de mentale gezondheid.

Tot slot moet er ook worden uitgevoerd wat werd aangekondigd. Ik zal daarom met overtuiging de uitvoering van het Europees plan ter bestrijding van kanker nauwgezet opvolgen.

Uiteindelijk, en ik parafraseer: “It’s our health, stupid”