'Dat de Commissie nu meteen een concreet initiatief lanceert voor een Europees kader voor minimumlonen, is een belangrijk signaal', schrijft europarlementslid Cindy Franssen van CD&V.
Dinsdag komt de Europese Commissie met een voorstel over Europese minimumlonen. Dat is een goede zaak. 1 op de 10 werknemers in Europa balanceert op de rand van de armoede. Dat cijfer stijgt al 10 jaar. Commissievoorzitter von der Leyen - zelf oud-minister van werk onder Angela Merkel en lid van de arbeidersvleugel van de CDU - maakt van een sterker sociaal Europa een absolute topprioriteit.
De strijd tegen armoede en sociale uitsluiting staat bovenaan het bezorgdhedenlijstje van de Europeanen (31%), vlak na de klimaatverandering (32%), zo blijkt opnieuw uit de meest recente Eurobarometer. Om het vertrouwen van de burger te herwinnen, moet Europa meer zijn dan een markt. Het gaat in de eerste plaats om de mens.
"Om het vertrouwen van de burger te herwinnen, moet Europa meer zijn dan een markt."
Nooit eerder waren meer mensen aan de slag in de EU: 241 miljoen, meer dan ooit voor de crisis. Toch worstelen te veel werknemers om maandelijks rond te komen. In de 7 EU-lidstaten met de laagste of zonder minimumlonen, wordt meteen ook het hoogste aantal werkende armen opgetekend, van 11% in Polen tot 19% in Roemenië. De lage lonen én het grote verschil tussen de EU-landen, van 1.62 euro per uur in Bulgarije tot 11.97 euro per uur in Luxemburg, (dat ook omgerekend naar de lokale koopkracht nog 3 keer zo groot is) duwen niet alleen miljoenen werkende Europeanen in de armoede, maar zorgt ook voor wrevel over loonconcurrentie en sociale dumping binnen de Europese markt. Bovendien komen steeds meer jongeren in laagbetaalde, tijdelijke of niet-standaardbanen terecht, waar minimumlonen een verre droom zijn zoals in de freelance- en platformeconomie. Ook in België laait de discussie over waardige lonen geregeld hoog op (bijvoorbeeld bij Deliveroo).
Drie leidraden
Dat de Commissie nu meteen een concreet initiatief lanceert voor een Europees kader voor minimumlonen, is een belangrijk signaal. Zo'n kader moet voor CD&V gebaseerd zijn op 3 leidraden. Ten eerste moet het kader aandacht hebben voor de sociale en financiële situatie van elke EU-lidstaat. Dat betekent dat niet voor elke werknemer in de EU hetzelfde minimumloon moet gelden. Het is onrealistisch om de minimumlonen in Roemenië van dag op dag te verdubbelen. Wel moet er een jaarlijks traject uitgewerkt worden richting hogere minimumlonen en minder ongelijkheid binnen Europa.
Ten tweede moeten de sociale partners de centrale spelers zijn in dit traject. Europa moet jaarlijks bij de start van het Europees Semester aan de Europese sociale partners vragen om te onderhandelen over doelstellingen voor interprofessionele minimumlonen per land. Dat kan een bedrag per uur of per maand zijn, maar evengoed, en dat is realistischer, een bepaald percentage van het gemiddeld of mediaan loon in dat land. Tegelijk met de landenspecifieke doelstellingen kunnen dan die minimumloondoelstellingen worden gepubliceerd. De lidstaten moeten dan, in sociaal overleg, met die aanbeveling rekening houden bij het bepalen van hun eigen loonbeleid. Zo slaat Europa twee vliegen in een klap: het sociaal overleg wordt versterkt, mét respect voor de nationale loonvorming en tradities.
Tot slot moet aan dit minimumloonkader een gerichte oplossing gekoppeld worden voor wie in nieuwe arbeidsvormen, zoals de platformeconomie, werkt. Dat moet garanderen dat de minimumloonafspraken, ziekteverzekering en het recht op collectief onderhandelen ook voor deze werknemers gelden. Of zoals Luc Cortebeeck het stelt in zijn boek 'Er is nog werk', dat verscheen naar aanleiding van 100 jaar Internationale Arbeidsorganisatie:
"We mogen veranderingen niet ondergaan, we moeten ze organiseren."
De sociale welvaartsstaat ligt mee aan de basis van de Europese Unie zoals we die vandaag kennen. Enkele van de eerste Europese wetten, meer dan 60 jaar geleden, gingen over de sociale zekerheid. De voorbije jaren zetten Jean-Claude Juncker en Marianne Thyssen cruciale stappen vooruit, dankzij de Europese Pijler van Sociale Rechten. Maar, er is nog werk. Met de nieuwe sociale plannen kiest Europa resoluut voor sociale inclusie van iedereen, ook de meest kwetsbaren. De sleutel tot succes ligt in handen van de nationale en regionale regeringen, samen met de sociale partners.
