'Het Europees Parlement stemt over verplichte maatregelen omtrent loontransparantie, zowel in de publieke als de private sector. Zonder deze verplichte transparantieregels zullen we de loonkloof tussen mannen en vrouwen nooit dichten', schrijft europarlementslid Cindy Franssen.
Nog steeds verdienen Europese vrouwen per uur gemiddeld 16% minder dan mannen, wat oploopt tot 37% bij het pensioen. België is bij de beste in de klas, maar hier bedraagt de loonkloof volgens het Instituut voor de Gelijkheid van Vrouwen en Mannen 9,6%. Het grootste deel daarvan kan niet verklaard worden door de verschillende posities van vrouwen en mannen op de arbeidsmarkt, wat duidelijk wijst op discriminatie.
"Zonder loontransparantie kan de loonkloof nooit dicht."
Loondiscriminatie is nog steeds wijdverspreid in de Europese Unie. Zo wordt een vrouw vaak minder goed betaald dan een man die precies hetzelfde werk doet, of werk van gelijke waarde. In bijna alle beroepen worden mannen gemiddeld beter betaald dan vrouwen. Dit heeft nefaste gevolgen voor de hele levensloop van deze vrouwen.
Veel vrouwen zijn door de loonkloof minder economisch zelfstandig, wat hen ontzettend kwetsbaar maakt in de samenleving. Het maakt hen onder andere afhankelijk van hun partner, waardoor ze beperkt worden in hun keuzes. Dit kan bijvoorbeeld leiden tot meer intra-familiair geweld. Daarnaast hebben vrouwen een groter risico om in armoede terecht te komen. Meer dan 8 op de 10 alleenstaande ouders in de Europese Unie zijn vrouwen, waarvan 35% in armoede leeft.
Dit heeft uiteraard grote gevolgen voor de opbouw van hun socialezekerheidsrechten. De Europese pensioenkloof is dubbel zo groot als de loonkloof, waardoor de ongelijkheid extra toeneemt met de levensjaren. Doordat vrouwen gemiddeld ouder worden en dus vaker alleen vallen, maken zij ook de overgrote meerderheid uit van de plus 75-jarigen die op de armoedegrens leven.
Discriminatie
De oorzaken van de loonkloof zijn legio. Zo heeft segregatie op de arbeidsmarkt een grote invloed. Enerzijds verticaal, doordat vrouwen niet doorstromen naar leidinggevende functies, anderzijds horizontaal, omdat vrouwen vaak aan de slag gaan in minder betaalde sectoren. Daarnaast wordt hetzelfde soort werk in een typisch vrouwelijke sector vaak minder goed gewaardeerd dan in mannelijke sectoren. Denk maar aan de vele vrouwen die werken met dienstencheques, zoals de poetshulpen die onlangs het werk neerlegden voor een hoger loon.
"Een groot deel van deze loonkloof in Europa kan helaas niet worden verklaard, zelfs niet wanneer er rekening wordt gehouden met alle kenmerken van de werknemers."
Mannen maken daarentegen sneller promotie en zijn sterker vertegenwoordigd in goedbetaalde sectoren zoals ICT en STEM. Ook het feit dat vrouwen nog steeds het overgrote deel van de onbetaalde zorgtaken op zich nemen, in combinatie met beperkte mogelijkheden om gezin en werk te combineren, draagt bij tot de hardnekkige loonkloof.
Een groot deel van deze loonkloof in Europa kan helaas niet worden verklaard, zelfs niet wanneer er rekening wordt gehouden met alle kenmerken van de werknemers. Dit wijst op genderdiscriminatie bij de uitbetaling van lonen. Deze discriminatie wordt nog verder versterkt in combinatie met onder meer afkomst, seksuele geaardheid of een handicap. De geheimzinnigheid rond de hoogte van lonen maakt het echter lastig om discriminatie vast te stellen. Zonder nieuwe regels omtrent loontransparantie, zal de loonkloof dus nooit gedicht kunnen worden.
Zonder loontransparantie kan de loonkloof nooit dicht.
De huidige nationale transparantiemaatregelen zijn ontoereikend en ondoeltreffend in een Europese eengemaakte markt. Het Parlement pleit nu voor bindende regels in de vorm van een Europese richtlijn. Concreet moeten werknemers in alle lidstaten informatie kunnen opvragen over de verschillende beloningsniveaus, uitgesplitst per geslacht, categorie van werknemer of functie. Werkgevers moeten deze informatie ook op geregelde tijdstippen delen met de vakbonden en sociale partners. Voor bepaalde ondernemingen vraagt het Parlement zelfs loonaudits, die verdere details over de verschillende verloningssystemen in het bedrijf analyseren en blootleggen.
Deze richtlijn zou zowel in de private als de publieke sector van toepassing zijn, rekening houdend met de specifieke noden van kmo's. Het Europees Parlement benadrukt de nood aan een groot toepassingsgebied, waarbij niet enkel het basissalaris maar het volledige loonpakket mee in rekening wordt gebracht. Denk daarbij aan bonussen en extralegale voordelen, die overigens nog al te vaak vanuit een louter mannelijk perspectief worden aangeboden. Uiteraard moet deze nieuwe richtlijn in nauw overleg met de sociale partners tot stand worden gebracht.
Enkel zo zullen we op termijn in staat zijn om de gender loonkloof volledig te kunnen verklaren. Dit is slechts een eerste stap. Eenmaal de discriminatie is blootgelegd, moeten we maatregelen nemen om deze hard aan te pakken. In tijden waarin vrouwen nog te vaak het slachtoffer zijn van geweld en armoede, is het onze plicht om hen volop te versterken. Het dichten van de hardnekkige loonkloof zou alvast een stap in de goede richting zijn.
